KILIMO CHA VIAZI MVIRINGO - SEHEMU YA KWANZA

 

UTANGULIZI

Viazi mviringo ni zao muhimu la chakula na biashara katika nchi nyingi zinazoendelea. viazi husitawi vizuri sehemu zenye miinuko kati ya mita 1300 hadi 2700 juu ya usawa wa bahari. hukomaa katika kipindi cha miezi mitatu hadi mitano. viazi mviringo vina virutubisho vingi mfano vitamin, protin,madini na maji

Viazi mviringo au Viazi Ulaya ni zao ambalo lina asili ya zao mzizi (tuberous crop) na linalodumu, kwa jina la kitalaam linaitwa Solanum tuberosum.

Neno “Kiazi” linatokana na maana ya mmea ambao una aina “tuber” yaani chenyewe. Viazi mviringo ni zao muhimu la chakula na biashara katika nchi nyingi zinazoendelea. Viazi hukomaa katika kipindi cha miezi mitatu hadi mitano. Viazi mviringo vina virutubisho vingi mfano vitamin, protin,madini na maji.

ASILI YAKE

Viazi mviringo kwa mara ya kwanza viligundulika huko kusini mwa nchi ya Peru na kufuatiwa kaskazini magharibi mwa nchi ya Bolivia kati ya miaka 8000 na 5000 kabla Yesu hajazaliwa (BC). Na vimekuwa viki sambaa kwa kasi katika maeneo tofauti duniani na kuwa zao la chakula katika nchi nyingi.

Hapa Tanzania viazi mviringo kuzalizwa katika maeneo yenye miinuko ya kaskazini kama vile Arusha, Moshi, Lushoto na meneo ya kusini yenye miinuko kama vile Njombe mkoani Iringa na wilaya za mkoa wa Mbeya na mkoa wa Songwe. Pia maeneo ya Morogoro yenye miiunuko hususani Tarafa ya Mgeta yameonekana kuweza kuzalisha zao hili kwa wingi.

 

 

 

 

UMUHIMU WA VIAZI MVIRINGO/ MATUMIZI:

Viazi mviringo vina asilimia kubwa ya chakula chenye asili ya wanga. Viini kama vile vya protini, madini, vitamini na maji. Hivi vyote hutosheleza mahitaji ya mwili wa binadamu.

Pia viazi mviringo hutumika kama zao la biashara kuweza kumpatia mkulima ffedhaza kujikimu na mahitaji mengineyo katika familia.Ili mkulima aweze kulima na kuzalisha kwa tija mbegu bora na kupata mavuno mengi, ni lazima afuate kanuni bora za uzalishaji wa zao la viazi.

Mambo ambayo mkulima anatakiwa kufahami ni pamoja na:

1.          Hali ya hewa kwa zao la viazi ü Hali na aina ya udongo ü Virutubisho ndani ya udongo ü Magonjwa na wadudu ü Namna ya kuvuna na kuhifadhi mbegu na viazi vya chakula.

2.          Ujenzi wa maghala ya kuhifadhia mbegu na viazi vya chakula.

Kijitabu hiki kinaelezea kanuni bora za uzalishaji wa zao la viazi mviringo. Mkulima anashauriwa kukisoma kwa makini, ili aweze kujua kwa undani

HALI YA HEWA INAYOFAA KILIMO CHA VIAZI

Ili viazi ziweze kumea na kustawi, vinahitaji mazingira na hali ya hewa nzuri inayoruhusu viazi kustawi. Kimsingi viazi zinahitaji hali ya ubaridi na miinuko ya kuanzia erefu wa mita 800 mpaka 3000 kutoka usawa wa bahari. Hata hivyo kwa wakulima wa mbegu, wanatakiwa kuwa na mashamba ya mbegu sehemu zenye miinuko ya juu, ili kuepuka na milipuko ya magonjwa yanayo weza kushambulia na kuharibu mbegu za viazi.

Viazi vinahitaji joto la wastani kuanzia 10-22⁰C. Pia viazi vinahitaji angalau masaa 12 ya mwanga ili viweze kustawi vizuri shambani na kuleta mavuno yenye tija. Udongo unaofaa unatakiwa uwe wenye tindikali ndogo kuanzia 5.0-5.5, hivyo mkulima anashauriwa kufanya uchunguzi wa hali ya tindikali ya udongo kabla ya kupanda. Tindikali ya udongo ikizidi kiwango cha kitaalam, husababisha mazao kushindwa kupata virutubisho kutoka kwenye udongo.

UKIITAJI KITABU CHA KILIMO CHA VIAZI WASILIANA NASI 0782 723170 AU 0743512580 

 

HARDCOPY SH 10,000

SOFTCOPY SH 5,000 UNATUMIWA KWA EMAIL AU WHATSAPP